محمد حسین چشم براه
تحلیلگر حوزه صنعت و تجارت
دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا، اخیراً اعلامیه‌ای مبنی بر اختصاص کمک‌های مالی به بخش کشاورزی کشور منتشر کرده است؛ این در حالی است که سیاست‌های تجاری تهاجمی او، به‌ویژه اعمال تعرفه‌های فراگیر، موجب فشار گسترده‌ای بر این قشر شده است. این وضعیت، تکرار چالش‌هایی است که پیش از انتخابات ۲۰۲۰ نیز به عنوان عاملی در شکست جمهوری‌خواهان در آن دوره شناخته شد :شکست در رویارویی تجاری با پکن.
کشاورزان آمریکایی، که همواره ستون اصلی حمایت سیاسی از ترامپ محسوب می‌شوند، از زمان آغاز رویکرد تعرفه‌ای او با بحران‌های جدی دست و پنجه نرم می‌کنند. تعرفه ۱۰ درصدی که بر کالاهای وارداتی از تقریباً تمام شرکای تجاری اعمال شده و تشدید این نرخ‌ها علیه چندین اقتصاد، هزینه‌های عملیاتی شرکت‌ها را به شدت افزایش داده است. این افزایش هزینه‌ها مستقیماً بر حاشیه سود کسب‌وکارها و در نهایت، درآمد کشاورزان تأثیر منفی گذاشته است.
در پی این اقدامات، بازارهای صادراتی محصولات کشاورزی آمریکا دچار اختلال جدی شده‌اند. برای نمونه، چین، که یکی از بزرگترین مصرف‌کنندگان محصولات سویای آمریکاست، خریدهای جدید را متوقف کرده و مسیر واردات خود را به سمت کشورهای جایگزین مانند برزیل تغییر داده است. انجمن سویای آمریکا این تحول را “ضربه مهلکی بر قیمت‌های آتی سویای آمریکا” توصیف کرده است.
در واکنش به این نارضایتی گسترده در پایگاه رأی مهم خود، ترامپ در کاخ سفید اعلام کرد که درآمد حاصل از همین تعرفه‌های وارداتی صرف حمایت از کشاورزان خواهد شد. او صریحاً اظهار داشت که “بخشی از وجوه جمع‌آوری شده از عوارض وارداتی را به کشاورزان خود اختصاص خواهیم داد.”
ترامپ اذعان داشت که جامعه کشاورزی “موقتاً متحمل سختی‌هایی خواهد شد” تا زمانی که تعرفه‌ها کارکرد بلندمدت خود را نشان دهند. این موضع نشان‌دهنده آگاهی او از وضعیت فعلی کشاورزان است، اما در عین حال تأکید بر این باور دارد که این استراتژی در نهایت برای آنها سودمند خواهد بود. با این حال، بسیاری از تحلیلگران اقتصادی این دیدگاه را نمی‌پذیرند و معتقدند که پیامدهای منفی جنگ تجاری ترامپ بر صنعت کشاورزی آمریکا نه تنها کوتاه‌مدت و میان‌مدت، بلکه در افق بلندمدت نیز باقی خواهد ماند. این استراتژیست‌ها هشدار می‌دهند که تداوم این روند ممکن است حتی پایگاه رأی جمهوری‌خواهان در ایالت‌هایی مانند تگزاس، که یکی از قطب‌های کشاورزی کشور است، را نیز تضعیف کند.
این تصمیم جدید ترامپ، یادآور اقدامات دوره اول ریاست‌جمهوری اوست. در آن مقطع، رویارویی تعرفه‌ای با چین و سایر شرکای تجاری، منجر به زیان بیش از ۲۷ میلیارد دلاری برای صادرات کشاورزی آمریکا بین سال‌های ۲۰۱۸ و ۲۰۱۹ شد و دولت وقت نیز برای جبران کاهش صادرات محصولاتی نظیر سویا و گوشت، سوبسیدهایی به کشاورزان پرداخت. با تداوم تنش‌های تجاری و چالش‌های پیش روی بازارهای کشاورزی، طرح جدید ترامپ برای تزریق مالی از محل عوارض گمرکی، تلاشی برای تعدیل فشار اقتصادی بر این بخش حیاتی است؛ تلاشی که با وجود استفاده از منابع داخلی (درآمد تعرفه‌ها)، آینده درازمدت اقتصاد کشاورزی آمریکا را همچنان در هاله‌ای از نگرانی فرو برده است. در واقع، خیز مجدد دولت فدرال برای کمک به کشاورزان آسیب‌دیده از جنگ تعرفه‌ای، به وضوح نشان‌دهنده شکست مجدد رئیس‌جمهور آمریکا در رویارویی تجاری با چین است.