پیرامون ضرورت کاهش وابستگی بودجه به منابع ناپایدار مطرح شد:
ضرورت بودجه به نفع تولید
گروه اقتصادی
بودجه سالانه، نقشه راه اقتصادی کشور و مهم‌ترین ابزار هدایت منابع ملی به سمت اهداف توسعه‌ای است. درواقع، نحوه تنظیم و تخصیص بودجه بازتابی از اولویت‌های دولت در حوزه‌های تولید، اشتغال، زیرساخت و عدالت اقتصادی به شمار می‌آید. کارشناسان اقتصادی معتقدند که تحقق اهداف کلان اقتصادی، درگرو واقعی‌سازی منابع، شفاف‌سازی مصارف و هدایت اعتبارات به سمت بخش‌های مولد است. از همین رو، بودجه‌ریزی امروز دیگر تنها محاسبه ارقام درآمد و هزینه نیست، بلکه بیانگر نوع نگاه حاکم بر اقتصاد است. به باور صاحب‌نظران، یکی از چالش‌های مزمن نظام بودجه‌ریزی در سال‌های گذشته، وابستگی به منابع غیرپایدار و پیش‌بینی‌های غیرواقعی در بخش درآمدها بوده است. این مسئله موجب شده تا در پایان هرسال، دولت با کسری بودجه مواجه شود و برای جبران آن، به روش‌هایی روی آورد که آثار تورمی و رکودی آن به‌طور مستقیم در معیشت مردم نمود پیدا می‌کند. در مقابل، کارشناسان تأکید دارند که اگر منابع بودجه بر مبنای ظرفیت‌های واقعی اقتصاد و توان مالی کشور تدوین شود، بخش مهمی از مشکلات مالی دولت و بی‌انضباطی‌های مالی برطرف خواهد شد. از سوی دیگر، یکی از محورهای اساسی اصلاح ساختار بودجه، بازنگری در نحوه تخصیص اعتبارات است. آگاهان اقتصادی بر این باورند که بخشی از بودجه سالانه کشور به دستگاه‌ها و نهادهایی اختصاص می‌یابد که بازدهی لازم را ندارند و سهم قابل‌توجهی از منابع ملی را صرف هزینه‌های جاری غیرمولد می‌کنند. این در حالی است که پروژه‌های عمرانی و طرح‌های زیربنایی که می‌توانند به تولید و اشتغال کمک کنند، گاه به دلیل کمبود منابع یا تخصیص‌های ناکارآمد، نیمه‌تمام می‌مانند. از نگاه تحلیلگران، جهت‌گیری بودجه باید از هزینه‌گرایی به سمت سرمایه‌گذاری هدفمند تغییر کند؛ به‌گونه‌ای که هر واحد هزینه، منجر به خلق ارزش اقتصادی و اجتماعی شود. همچنین، کارشناسان تأکید می‌کنند که افزایش سهم بودجه عمرانی نسبت به بودجه عمومی می‌تواند نقطه عطفی در تحول ساختار اقتصادی کشور باشد. تجربه سال‌های گذشته نشان داده است که هرگاه نسبت بودجه عمرانی افزایش‌یافته، پروژه‌های زیربنایی سریع‌تر به بهره‌برداری رسیده و بخش تولید نیز رونق گرفته است. این امر، علاوه بر ایجاد اشتغال پایدار، به ارتقای اعتماد عمومی نسبت به کارآمدی دولت کمک می‌کند. در همین راستا، نمایندگان مجلس شورای اسلامی نیز معتقدند که بودجه باید نه تنها بازتابی از واقعیت‌های مالی کشور، بلکه ابزاری برای هدایت نقدینگی به سمت فعالیت‌های مولد باشد. برای دستیابی به این هدف، شفافیت در هزینه‌کرد اعتبارات، حذف دستگاه‌های ناکارآمد و طراحی نظام نظارتی دقیق ضروری است. به‌بیان‌دیگر، بودجه باید به‌گونه‌ای تنظیم شود که از هر ریال آن، اثری ملموس در رشد اقتصادی، کاهش وابستگی به درآمدهای ناپایدار و ارتقای بهره‌وری کشور دیده شود. به نظر می‌رسد در آستانه بررسی بودجه سال آینده، ضرورت تغییر در رویکرد بودجه‌نویسی بیش از هر زمان دیگری احساس می‌شود چراکه اقتصاد کشور برای عبور از چالش‌های فعلی نیازمند بودجه‌ای واقعی، کارآمد و مبتنی بر عملکرد است؛ بودجه‌ای که نه‌تنها هزینه‌ها را کنترل کند، بلکه به موتور محرک تولید و توسعه ملی تبدیل شود. در بررسی بیش‌تر این موضوع به گفت‌وگو با مجید دوستعلی، عضو کمیسیون برنامه‌وبودجه مجلس شورای اسلامی و مهرداد گودرزوند چگینی، دیگر عضو کمیسیون برنامه‌وبودجه مجلس شورای اسلامی پرداختیم که در ادامه می‌خوانید.
مجید دوستعلی، عضو کمیسیون برنامه‌وبودجه مجلس:
تحقق منابع واقعی، شرط اصلی بودجه بدون کسری است
مجید دوستعلی، نماینده مردم کرمان و عضو کمیسیون برنامه‌وبودجه مجلس شورای اسلامی در گفت‌وگو با خبرنگار «رسالت» بیان کرد: بودجه از دو بخش مهم تشکیل شده است؛ نخست بخش منابع و سپس بخش مصارف بودجه است. بنابراین آنچه که از بودجه طی یک‌سال تعریف می‌گردد، موضوع منابع و مصارف کشور است. برهمین اساس برنامه‌ریزی و بررسی می‌گردد تا منابع مطرح باید در چه زمینه‌های مصرف شوند و تا چه‌اندازه امکان تأمین منابع وجود دارد.
وی افزود: روشن است که در جریان بودجه، هرچه منابع درست دیده شود و درصد تحقق آن واقعی‌تر باشد، به همان میزان مشکلات در بحث مصارف کاهش پیدا خواهد کرد و هراندازه که درصد تحقق منابع درست نباشد و به‌درستی نیز پیش‌بینی نگردد، به همان میزان در حوزه مصارف مشکل پیش خواهد آمد و کسری بودجه رقم خواهد خورد.
عضو کمیسیون برنامه‌وبودجه مجلس شورای اسلامی همچنین خاطرنشان کرد: بودجه‌ای می‌تواند عملیاتی و راهگشای مسائل مهم کشور باشد که در بدو امر منابع آن دقیق‌تر و حساب‌شده دیده شده باشد. درحقیقت منابع می‌بایست به‌صورت حقیقی دیده شود.
او متذکر شد: تبیین حقیقی منابع و تعریف منابع بر اساس آن می‌تواند بودجه عملیاتی و عاری از مشکل را رقم بزند. همچنین به‌موجب چنین رویکردی اهداف پیش‌بینی شده در بودجه نیز به‌درستی محقق خواهد شد.
وی در خصوص نحوه بررسی بودجه سال آینده بیان کرد: مقرر شده تا از اول دی ماه سال جاری تنها جداول به مجلس بیاید. به نظر می‌رسد براساس چنین رویکردی کاهش وابستگی بودجه به منابع ناپایدار رقم بخورد و این مهم بیش‌ازپیش موردتوجه قرار گیرد.
وی درپایان این گفت‌وگو بیان کرد: به طور کل به‌موجب آنکه فرآیند بررسی بودجه متشکل از احکام و جداول بود، گاه امکان تطبیق کاهش پیدا می‌کرد اما به‌موجب تصمیم اتخاذ شده در سال جاری و ارسال جداول، جدول درآمد و هزینه‌ها به‌صورت روشن‌تر بررسی خواهد شد. باوجوداین موارد، باید بگوییم که به‌موجب مسائل و مشکلات غیرمترقبه ممکن است کسری بودجه رقم بخورد هرچند که معتقدیم در فرآیند بودجه‌ریزی باید برای اتفاقات و حوادث غیرمنتظره نیز برنامه‌ریزی داشت چراکه این نوع نگاه سبب می‌شود بودجه تراز باشد و کسری بودجه نیز رقم نخورد.
مهرداد گودرزوند چگینی، عضو کمیسیون برنامه‌وبودجه مجلس:
حرکت به سمت منابع پایدار در بودجه ناترازی‌ها را کاهش می‌دهد
مهرداد گودرزوند چگینی، نماینده مردم رودبار وعضو کمیسیون برنامه‌وبودجه مجلس شورای اسلامی در گفت‌وگو با خبرنگار «رسالت» ضمن بیان اینکه در فرآیند بودجه‌ریزی ضرورت دارد که به سمت منابع پایدار و قابل‌اتکا حرکت کنیم، اظهارکرد: منابع پایدار در چندبخش تعریف می‌شوند؛ نخست بحث مالیا‌ت‌ها است. درحقیقت شیوه مالیاتی که سبب تغییر در پایه نگردد، امری حائزاهمیت است و می‌تواند پایداری بودجه و کاهش فرارمالیاتی را رقم بزند. خوشبختانه طی سه سال گذشته به‌موجب حرکت به‌سوی هوشمندسازی نظام مالیاتی، فرآیند مالیات ستانی و وصول آن بهبود پیدا کرده و به‌نوعی عدالت مالیاتی نیز محقق گشته است. وی افزود: از دیگر منابع پایدار و دارای ضرورت در نظام بودجه‌ریزی، صادرات غیرنفتی است. براین اساس ضرورت دارد تا بر اساس تولید داخلی و شرایط کنونی، برآورد درست بداریم و میزان صادرات غیرنفتی را پیش‌بینی کنیم تا براساس پیش‌بینی میزان صادرات غیرنفتی، دریافت‌ها و منابع‌مان تعریف شود. گودرزوند چگینی تصریح کرد: هرچه بتوانیم به سمت کاهش وابستگی بودجه به منابع ناپایدار حرکت کنیم، به همان‌میزان برآوردها و اهداف بودجه محقق خواهد شد. درحقیقت پایداری بودجه درگرو برنامه‌ریزی درست و فاصله گرفتن از منابع ناپایدار است. عضو کمیسیون برنامه‌وبودجه مجلس شورای اسلامی همچنین خاطرنشان کرد: عدم تحقق اهداف بودجه، آسیب‌های مختلفی ازجمله تورم را در پی دارد. بنابراین با برآورد دقیق و تبیین منابع پایدار می‌بایست از این آسیب‌ها جلوگیری کنیم. او متذکر شد: یکی دیگر از ضرورت‌های بودجه، واقعی بودن صادرات نفت است. با توجه به شرایط حال حاضر می‌بایست پیش‌بینی درست بداریم و منابع‌مان را به‌صورت حقیقی برآورد کنیم. نماینده مردم رودبار در‌مجلس دواز‌دهم متذکر شد: نباید در بودجه سالانه به سمت منابعی حرکت کنیم که تاکنون تحقق نداشته‌اند. بی‌شک منابع بودجه می‌بایست دارای سبقه و ظرفیت تحقق باشند تا بودجه نیز عملیاتی شود. هرچه که بودجه واقعی‌تر باشد، کنترل تورمی رقم خواهد خورد و اقتصاد و به تبع‌آن معیشت مردم نیز بهبود پیدا خواهد کرد.