هوش‌های هوش‌ساز

هوش‌های هوش‌ساز

مسعود پیرهادی
در جهانی که سرعت تغییر از سرعت درک انسان فراتر رفته، سرمایه راهبردی کشورها نه صرفا منابع طبیعی یا موقعیت جغرافیایی، بلکه نخبگان‌اند؛ آن‌هایی که قدرت تحلیل، خلق، ترکیب و پیش‌بینی دارند؛ و امروز، بیش از همیشه، نیازمند نخبگان و ‌هوش‌هایی هستیم که هوش مصنوعی می‌سازند؛ یعنی نه فقط مصرف‌کننده الگوریتم‌های هوش مصنوعی، بلکه طراح، معمار و مهندس سطح‌بالای سیستم‌های تفکر مصنوعی. آینده‌نگری بدون تربیت چنین نخبگانی، خیالی خوش‌بینانه و شکننده است.
اینکه هوش مصنوعی چگونه ساختارهای حاکمیتی، نظامی، اقتصادی، فرهنگی و حتی زیست انسانی را متحول خواهد کرد، دیگر جای بحث ندارد. سؤال اصلی این است که کدام کشور، با چه زیرساخت علمی و تربیتی، می‌تواند در قله این تحولات بایستد؟ و پاسخ آن از مسیر تربیت هدفمند و حفظ نخبگان می‌گذرد. باید برای جوانانی که می‌خواهند بمانند، بمانند و بسازند، نقشه راه داشته باشیم. باید نخبگانمان را نه فقط با امکانات، بلکه با کرامت، فرصت، اعتماد و میدان واقعی نگه داریم.
دانشگاه‌ها در این میدان نقش بی‌بدیل دارند. دانشگاهی که مرزهای علمی را پشت سر بگذارد، باید خودش را به دانشگاه‌های مرجع در دنیا متصل کند، در جریان اصلی تولید علم قرار بگیرد، و نخبگان جهانی را جذب یا با آن‌ها همکاری کند. ایران نمی‌تواند با نادیده گرفتن نظام علمی جهانی، در این رقابت سهمی داشته باشد. بنابراین، تأسیس یا بازسازی دانشگاه‌هایی در تراز جهانی، چه با مشارکت کشورهای دوست و همسو، چه با مدل‌های هوشمند همکاری بین‌المللی، یکی از ضرورت‌های بی‌بدیل دهه آینده است.
در جهانی که کمتر از ۵ درصد افراد، بیش از ۹۵ درصد پیشرفت‌ها را رقم می‌زنند، گنجینه واقعی ملت‌ها نخبگانند. امروز، فرصت اشتباه در سیاست‌گذاری نخبگانی نداریم. کسانی که می‌توانند معماری ذهن ماشین را رقم بزنند، فردا معمار نظم جهان خواهند بود. پس پرورش نخبگانِ هوش‌ساز، نه یک اولویت بلکه یک الزام استراتژیک برای بقا و پیشرفت در دنیای آینده است. ملتی که نخبگانش را از دست بدهد، استقلال آینده‌اش را نیز از دست داده است.